Vijf kleine stappen van dankbaarheid om angst en geweld tegen te gaan

Stel je een land voor waar burgers – en misschien zelfs leiders – moedig, kalm en open naar elkaar toe zijn; een land waar mensen zich ervan bewust zijn dat ze als één grote familie bij elkaar horen en daar dan ook naar leven; een land dat zich laat leiden door Gezond Verstand.

Dit lijkt misschien zeer onwaarschijnlijk wanneer we om ons heen kijken en zien wat we van de wereld gemaakt hebben: ‘Dingen vallen uit elkaar,’ zegt de dichter W.B.Yeats kort maar krachtig. Een ‘met bloed doordrenkt getij wordt losgelaten’ op de wereld en geconfronteerd met de vloed van geweld ‘ontberen de besten elke overtuiging, zijn de slechtsten vol hartstochtelijke intensiteit.’ * Dankbaarheid onder de gegeven omstandigheden? Het woord alleen al lijkt hier totaal misplaatst, zelfs aanstootgevend. En toch zeggen we onder de gegeven omstandigheden. Dat is veelzeggend. Wat gegeven wordt, is een geschenk en het passende antwoord op een geschenk is dankbaarheid.

“De geest van dankbaarheid geeft ons energie en maakt ons creatief.”

Maar wat zou het geschenk kunnen zijn nu, op dit moment van de geschiedenis? Het geschenk dat verborgen zit in onze ongekende wereldcrisis biedt ook ongekende kansen. Het geschenk in ieder geschenk is kans. Voor ons, in deze tijd, is het de gelegenheid om wakker te worden – ons bewust te worden van de waanzin van geweld en van geweld als reactie op geweld. We hebben de vicieuze cirkel van geweld tegen geweld veel te lang kunnen negeren, internationaal en in eigen land, die in onszelf en die in anderen. Laten we het onder ogen zien: het grootste gevaar is geweld – ongeacht wie het pleegt, terroristen of wettige regeringen. Holle frasen  of pogingen het goed te praten kunnen niet langer het feit verdoezelen dat geweld leidt tot meer geweld. We moeten deze cirkel van waanzin doorbreken.

In ieder hart wortelt geweld. Ik moet angst, onrust, kilte, vervreemding, blinde woede en vergeldingsdrang in mijn eigen hart onderkennen. Hier, in mijn eigen hart kan angst veranderen in moedig vertrouwen, onrust in kalmte, verwarring in duidelijkheid, uitsluiting in een gevoel van verbondenheid, vervreemding in liefde en een irrationele reactie in Gezond Verstand. Dankbaarheid kan ons hierbij helpen. Dankbaarheid is een spontane reactie van ons hart op dingen die we zomaar ontvangen. De geest van dankbaarheid geeft ons energie en maakt ons creatief. We krijgen ingevingen hoe we geweld zouden kunnen tegengaan. Ik geef vijf voorbeelden van kleine stappen van dankbaarheid die ik zelf heb uitgeprobeerd. Ze kunnen een kleine golfbeweging in gang zetten om geweld tegen te gaan.

Vijf kleine stappen van dankbaarheid 

1. Spreek iemand die angstig is met één woord moed in

Dankbaarheid is altijd een uiting van vertrouwen. Wantrouwen kan zelfs een geschenk niet als geschenk zien, want hoe weet je zeker dat het geen lokaas, geen omkoopsom, geen val is? Dankbaarheid heeft de moed te vertrouwen en op die manier wordt angst overwonnen. Tegenwoordig heerst er een angstige, gespannen sfeer. Er zijn politici en media die deze angst voeden. Daarin schuilt voor ons het grootste gevaar: angst houdt geweld in stand. Spreek iemand die angstig is met één woord moed in.

2. Neem je vast voor nooit verhalen of geruchten verder te vertellen die angst verspreiden

Omdat dankbaarheid moed uitstraalt, verspreidt ze rust. Deze rust is goed te verenigen met sterke emoties. In feite verraadt de massahysterie die door de media wordt gevoed eerder een ziekelijke nieuwsgierigheid dan diepe gevoelens; veel meer oppervlakkige opwinding dan een diepe stroom van compassie. Mensen die echt compassie voelen zijn kalm en sterk. Neem je vast voor nooit verhalen of geruchten verder te vertellen die angst verspreiden. Wees rustig en verspreidt rust/ kalmte..

3. Maak contact met mensen aan wie je normaal gesproken geen aandacht schenkt

Wanneer je dankbaar bent, staat je hart open; open naar anderen toe, open voor een verrassing. Wanneer mensen getroffen worden door een ramp, zien we vaak opmerkelijke voorbeelden van deze openheid: vreemden die elkaar helpen,  soms op een heldhaftige manier. Anderen keren zich af, durven nog minder dan anders elkaar aan te kijken. Geweld begint met uitsluiten. Doorbreek dit patroon. Maak contact met mensen aan wie je normaal gesproken geen aandacht schenkt; maak op zijn minst oogcontact. Maak contact met de cassière in de supermarkt, iemand in de lift, een bedelaar. Kijk vandaag een vreemde in de ogen en realiseer je dat er geen vreemden zijn.

4. Geef iemand vandaag spontaan een glimlach

Je kunt je ofwel dankbaar ofwel vervreemd voelen maar nooit allebei tegelijk. Dankbaarheid wint het van vervreemding omdat er niet genoeg plaats is voor allebei. Wanneer je dankbaar bent weet je dat je hoort bij een netwerk van geven-en-nemen en zeg je ‘ja’ tegen deze verbondenheid. Dit ‘ja’ is de essentie van liefde. Je hebt geen woorden nodig om dit duidelijk te maken; een glimlach is al voldoende om je ‘ja’ in daden om te zetten. En dan maakt het jou niet uit of de ander jouw glimlach wel of niet beantwoordt. Geef iemand vandaag spontaan een glimlach.

5. Luister vandaag naar het nieuws en beoordeel minstens één item met je gezond verstand

Wat jouw dankbaarheid bij jou teweegbrengt, is even belangrijk als wat ze met anderen doet. Dankbaarheid versterkt je gevoel van verbondenheid; op haar beurt versterkt dit gevoel van verbondenheid jouw gezond verstand. Het gezond verstand dat voortvloeit uit dankbaarheid is onverenigbaar met een starre manier van denken. Het is eigenlijk een andere naam voor denken dat voortkomt uit een gevoel dat alles in het universum bij elkaar hoort. Jouw ‘ja’ tegen deze verbondenheid brengt je in harmonie met de belangen die alle mensen, alle wezens delen. In een wereld die we samen dragen, is gezond verstand het enige wat van belang is. We hebben maar één vijand: geweld. Gezond verstand zegt ons: we kunnen geweld alleen stoppen wanneer we ophouden gewelddadig te handelen; oorlog is geen weg naar vrede. Luister vandaag naar het nieuws en beoordeel minstens één item met je gezond verstand.

De vijf stappen die ik voorstel zijn klein, maar ze werken. Het helpt dat ze klein zijn: iedereen kan ze nemen. Stel je een land voor waar burgers – en misschien zelfs leiders – moedig, kalm en open naar elkaar toe zijn; een land waar mensen zich ervan bewust zijn dat ze als één grote familie bij elkaar horen en daar dan ook naar leven; een land dat zich laat leiden door Gezond Verstand. In hoeverre dit werkelijkheid wordt, hangt af van de mate waarin wij ons niet haatdragend maar dankbaar tonen.

* Uit: The Second Coming  (1921), W.B.Yeats. (De Wederkomst)

Dit is een fragment van een essay dat Br.David schreef voor het 2006 Vision Project. De complete Engelstalige tekst A Vision for  the World is te vinden op grateful.org.

Vertaling: Annemarie Verschoor – ten Dam

Read in English: Five Small Gestures of Gratitude to Counteract Fear and Violence